BÀI KINH VỀ MŨI TÊN
(Salla Sutta, Khuddaka Nikāya III.8)
Cuộc sống này rồi tiến dần đến cái chết mà chẳng có một dấu hiệu hay một điềm báo trước nào. Cuộc sống quả thật gian truân, ngắn ngủi và đầy phiền muộn. Sinh ra đời, ta chẳng thể nào lẩn tránh cái chết. Khi tiến dần đến tuổi già, cái chết cận kề. Đây là bản chất của cuộc đời. Như trái chín có nguy cơ rơi rụng, với những ai sinh ra và phải chết, nỗi sợ lìa đời canh cánh trong lòng. Người thợ gốm làm những cái bình gốm nhỏ to, đã nung và chưa nung, và những cái bình này đều sẽ bể nát. Tương tự như thế, cái chết rồi sẽ đến dập nát cuộc đời.
Trẻ hay già, khôn ngoan hay si mê, giàu hay nghèo, tất cả chúng sinh rồi sẽ bị cái chết cắt lấy mạng sống, chúng sinh sẽ đối diện cái chết ở cuối đời. Bị cái chết cướp đi mạng sống, họ lại sinh về cõi khác. Cha chẳng giữ nổi con, người thân chẳng thể giữ người ra đi. Nhìn kẻ sắp ra đi, họ hàng thân thích than khóc. Nhưng rồi từng người lần lượt bị thần chết dắt đi, như những con bò bị đưa về lò giết thịt. Như thế đó, thế giới này ảm đạm, tang tóc bởi già nua và cái chết.
Nhưng người trí hiểu bản chất cuộc đời nên chẳng khóc than. Bạn chẳng biết người ấy đến từ đâu, đi về đâu. Chẳng biết từ nơi nào người đến và người đi về nơi đâu, thì than khóc có lợi
ích gì? Nếu khóc than đem đến nhiều lợi lạc thì người trí đã làm như thế. Chỉ có người si mê mới tự hại mình. Khóc lóc than thở, tâm chẳng được an vui, và nhiều đau khổ khác sinh khởi như thân bị hủy hoại, người tiều tụy xanh xao, người chỉ tự hại mình. Ta không thể bảo vệ kẻ ra đi bằng than khóc. Than khóc nào có lợi ích gì.
Không từ bỏ than khóc, người càng thêm đau khổ. Sầu muộn kẻ ra đi, người bị khóc than hành hạ. Hãy nhìn xem bao người ra sao với những nghiệp mà họ đã tạo. Chúng sinh run sợ, hãi hùng khi đối đầu với cái chết. Sống trong mộng tưởng, nhưng thực tế quá đỗi phũ phàng. Ngăn cách, chia lìa là bản chất của thế gian! Dù sống đến trăm năm hay hơn thế nữa, ai cũng phải xa lìa người thân, giã từ cuộc sống. Vì vậy, lắng nghe lời dạy của bậc A La Hán, người hãy từ bỏ khóc than. Nhìn một người lìa đời, ta nên nghĩ rằng: “Tôi sẽ chẳng gặp người này nữa”.
Lửa trong ngôi nhà đang bốc cháy có thể được dập tắt bởi nước. Tương tự như thế, người trí, với nhận thức đúng đắn, điêu luyện và khôn ngoan sẽ lập tức loại trừ đau khổ sinh khởi trong tâm, như ngọn gió thổi phăng những cụm bông gòn vậy. Người tìm kiếm an vui nên nhổ ra mũi tên phiền muộn, tham ái và đau khổ. Khi mũi tên đã được lấy ra, khi buông bỏ, người sẽ kinh nghiệm trạng thái tâm an lạc. Và khi người vượt qua khóc than phiền muộn, không còn khóc than phiền muộn, người chứng ngộ Niết Bàn.
GIẢI THÍCH:
Một thiện nam đau đớn vì có người con trai vừa qua đời nên bỏ ăn bảy ngày. Khi nghe Đức Phật giảng bài này, ông buông bỏ tham ái dính mắc, trở thành Thánh Nhập Lưu, chấm dứt khóc than.
